Pomidor

Pomidor jest rośliną chętnie uprawianą w ogrodach warzywnych. Jego częścią jadalną są owoce. W zależności od odmiany, mogą mieć one różną wielkość, od 20 mm do ponad 10 cm średnicy. Kształty pomidorów również mogą być różne: kuliste, wydłużone, przypominające śliwkę lub gruszkę, żebrowane, podobne do papryki. Większość odmian ma owoce czerwone, ale coraz więcej jest również owoców różowych, tzw. malinowych, pomarańczowych, żółtych, zielonych i czarnych.

Pomidory są bardzo zdrowe, zawierają dużo witaminy C, a także E, K, PP, z grupy B oraz beta karoten, kwas foliowy i biotynę. Dostarczają nam również wielu składników mineralnych, takich jak potas, sód, fosfor, magnez, wapń, żelazo, miedź, cynk i mangan. Bardzo ważnym składnikiem, w który bogate są pomidory, jest likopen. Jest to naturalny barwnik, dzięki któremu pomidory mają czerwoną barwę. Ale spore jego ilości znajdują się również w żółtych jego odmianach. Likopen to najsilniejszy antyutleniacz z całej grupy karotenoidów. Nasz organizm sam nie jest w stanie go wytworzyć, trzeba więc dostarczać go z zewnątrz, na przykład jedząc właśnie pomidory. Dieta bogata w likopen zapobiega zawałom serca i rozwojowi miażdżycy, a także zmniejsza ryzyko zachorowania na niektóre rodzaje chorób nowotworowych - przeciwdziała na przykład nowotworowi prostaty u mężczyzn . Pomidory ułatwiają również pozbywanie się nadmiaru wody z organizmu i korzystnie wpływają na układ nerwowy ze względu na zawartość bromu. Dzięki zawartości błonnika regulują prace przewodu pokarmowego.

Warzywo to wpływa również korzystnie na nasz wygląd - witaminy A i E nawilżają skórę i działają przeciwzmarszczkowo. Witamina C zwiększa stopień dotlenienia skóry i wzmacnia drobne naczynia krwionośne. Zapobiega też nadmiernej łamliwości włosów i ich wypadaniu Kosmetyki zawierające wyciągi z pomidorów rozjaśniają przebarwienia i łagodzą zmiany trądzikowe.

Warto jeść pomidory nie tylko ze względu na ich dobroczynny wpływ na nasze zdrowie, ale przede wszystkim z uwagi na ich wspaniały smak. Możemy jeść je na surowo, w sałatkach, a także gotowane, smażone i w postaci pysznych sosów. Możemy też przygotować z nich przetwory na zimę - soki i koncentraty, niezastąpione w przygotowaniu zup pomidorowych i sosów zimą. Można je również suszyć i przygotowywać później suszone pomidory w zalewie.

Surowe pomidory najsmaczniejsze są rwane prosto z krzaka, a najzdrowsze z krzaków wyhodowanych w swoim własnym ogródku warzywnym. Uprawa pomidora jest dosyć wymagająca, ale warto poświęcić im swój czas, a odwdzięczą się nam pysznymi, zdrowymi owocami.

Uprawa

Pomidor jest rośliną jednoroczną. Krzaki pomidorów mają charakterystyczny zapach. Mogą one dorastać nawet do półtora metra, a te uprawiane w szklarni nawet do kilku metrów. W naszych warunkach klimatycznych pomidory uprawiamy z rozsady. Wśród odmian pomidora są bardzo wczesne, wczesne, średnio wczesne, średnio późne i późne.

Jest rośliną ciepłolubną, najlepiej rośnie w miejscach słonecznych, przewiewnych, aby szkodliwa dla liści wilgoć pochodząca z opadów lub rosy mogła szybko odparować. Jest wrażliwy na chłody i przymrozki. W temperaturze poniżej 0°C rośliny marzną i giną.

Pomidory mogą rosnąć na każdej glebie, jednak najbardziej lubią gleby piaszczysto-gliniaste, żyzne, łatwo nagrzewające się. Na glebach gliniastych, mało przepuszczalnych rosną gorzej, a w deszczowe lata częściej są porażane przez choroby i szkodniki. Nie są wrażliwe na zakwaszenie gleby. Wymagania glebowe różnią się czasem w zależności od odmiany, na przykład odmiany karłowe mają większe wymagania ze względu na płytszy system korzeniowy niż odmiany wysokie.

Dobremu wzrostowi roślin sprzyja mała wilgotność powietrza (około 60%), dlatego najlepiej udają się w lata ciepłe i suche.

Zmianowanie

Pomidory nie są wrażliwe na przedplon, z wyjątkiem roślin z rodziny psiankowatych, które mogą być źródłem zakażenia szkodliwymi wirusami i chorobami. Dlatego wskazane jest stosowanie tego rodzaju zmianowania, choć pozostałe rodzaje również możemy stosować. Pomidory są dobrą rośliną przedplonową dla innych warzyw, ponieważ zostawiają zwykle glebę w dobrej kulturze, wolną od chwastów.

• Zmianowanie ze względu na wymagania pokarmowe roślin: ma wysokie wymagania pokarmowe, sadzimy go więc po roślinach o średnich wymaganiach pokarmowych.
• Zmianowanie według pokrewieństwa roślin: należy do roślin psiankowatych, wiec nie sadzimy go po innych warzywach z tej rodziny. Na to samo stanowisko może wrócić po czterech latach.
• Zmianowanie według podziału na rośliny korzeniowe, liściowe, kwiatowe, owocowe i nasienne: jest rośliną owocową, sadzimy go więc po roślinach kwiatowych.
• Zmianowanie ze względu na rośliny korzeniące się płytko i głęboko: ma głęboki system korzeniowy, uprawiamy go zatem po roślinach płytko korzeniących się (poza korzeniącymi się płytko odmianami karłowymi, które sadzimy po gatunkach głęboko korzeniących się).

Uprawa współrzędna

Dobrymi sąsiadami dla pomidora są fasola, ogórek, kapusta, kalarepa, sałata, szpinak, papryka, rzodkiewka, por, cebula, cykoria i koper. Źle rośnie w towarzystwie grochu, ziemniaków, marchwi, buraków ćwikłowych i kukurydzy cukrowej. Ważne jest zwłaszcza to, by nie sadzić pomidorów w pobliżu ziemniaków, ze względu na zarazę ziemniaka, która atakuje również pomidory.

Sadzenie

W naszych ogródkach warzywnych pomidory uprawiamy z rozsady. Rozsadę możemy kupić lub, jeśli mamy możliwość, wyprodukować samodzielnie. Produkcja rozsady trwa, w zależności od odmiany, od 5 do 8 tygodni. Nasiona zwykle wysiewamy od drugiej połowy marca do początku kwietnia, aby były gotowe do wysadzenia na grządki w połowie maja. Nasiona przed siewem należy zaprawić specjalnie do tego celu przeznaczoną zaprawą, która chroni siewki przed chorobami grzybowymi. Wysiewamy je do skrzyneczek lub paletek rozsadowych i trzymamy w ciepłym inspekcie, szklarni lub na parapecie okiennym. Specjalne podłoże do siewu można kupić w centrach ogrodniczych, można je też przygotować samodzielnie na bazie ziemi kompostowej lub podłoża torfowo-kompostowego. Warto dodać do niego materiał porowaty, na przykład kompost z kory, perlit lub wermikulit, aby poprawić jego warunki powietrzne. Jeśli wysiewamy kilka odmian, dobrze jest oznaczyć je etykietkami z nazwą i datą siewu. Do wschodów powinno się je utrzymywać w temperaturze 22-25 °C, po ukazaniu się liścieni temperaturę obniżamy do 18-20 °C w dzień i 14-16 °C w nocy. Wschody zwykle pojawiają się po 5-7 dniach. Siewki po rozchyleniu się liścieni i ukazaniu się dwóch pierwszych liści właściwych pikujemy za pomocą pikownika do doniczek o średnicy 8-10 cm lub wielodoniczek przeznaczonych do pomidorów, o 54 komórkach na tacy. Rozsada w wielodoniczkach nie może być jednak zbyt długo przetrzymywana, bo szybko się starzeje, więc produkujemy w niej tylko tę, która ma być wysadzana w fazie 4-5 liści. Siewki zagłębiamy w ziemi po same liścienie, dobrze dociskając ją wokół rośliny, ale uważając, żeby nie zasypać wierzchołka wzrostu. Pomidory przeznaczone do wczesnej uprawy w gruncie można wysiewać od razu do doniczek, omijamy wtedy etap pikowania. Rozsadę należy podlewać, najlepiej obficie, ale co kilka dni. Przed wysadzeniem do gruntu należy rośliny zahartować. Ograniczamy podlewanie i silnie wietrzymy pomieszczenie lub wystawiamy rośliny na zewnątrz w ciągu dnia. Dobra rozsada powinna być krępa, mieć łodygę krótką i mocną oraz dobrze rozwinięte korzenie. Może mieć zawiązek pierwszego grona kwiatowego z nierozwiniętymi pączkami, ale nie powinna mieć kwiatów.

Nasiona pomidora

Pomidor karłowy wczesny Awizo

Pomidor gruntowy wczesny Bohun

Pomidor karłowy średniowczesny Jokato

Pomidor gruntowy karłowy Sokal

Rozsadę wysadzamy do gruntu po 15 maja, gdy minie niebezpieczeństwo późnych przymrozków wiosennych. Najlepiej sadzić ją w dzień pochmurny i koniecznie w wilgotną ziemię. Rozsadę na kilka godzin przed sadzeniem dobrze jest podlać, bo ułatwi to wyjęcie całej i nieuszkodzonej bryły korzeniowej. Za pomocą znacznika lub rozciągniętego sznurka wyznaczamy rządki i sadzimy rośliny w odległości 30 -50 cm od siebie. Rządki powinny być odległe o 60 - 80 cm. Dokładna odległość między sadzonkami w rządku oraz między rzędami zależy od odmiany. Jeśli jest sucho, należy podlewać rozsadę do czasu, aż dobrze się przyjmie. Później podlewanie nieco ograniczmy, żeby nasze sadzonki głębiej się zakorzeniły.

Odmiany

Tylko nieliczne gatunki warzyw mają tak wiele odmian jak pomidor. Różnią się one wysokością i pokrojem roślin, kształtem liści, budową grona kwiatowego, kształtem, barwą i wielkością owoców, przeznaczeniem, odpornością na choroby. Podstawowy podział dotyczy typu wzrostu rośliny i wyróżniamy tu dwie grupy:

• Odmiany wysokorosnące, czyli takie, których pędy mają zdolność do nieograniczonego wzrostu
• Odmiany samokończące, charakteryzujące się ograniczonym wzrostem pędów, co zapewnia roślinom zwarty pokrój.

Są też odmiany sztywnołodygowe, o krótkich i sztywnych pędach, oraz wiotkołodygowe, o pędach cienkich, wiotkich i silnie rozgałęzionych.

Popularne odmiany do uprawy amatorskiej to na przykład Malinowy Ożarowski, Malinowy Henryka, Gigant, Kmicic, Złoty Ożarowski, Kora, Zorza czy Atol.

Coraz chętniej uprawiane są tak zwane odmiany czereśniowe pomidorów, bardzo smaczne, o owocach małych, ale licznych w gronie. Dostępne są odmiany w różnych kolorach. Między innymi są to Piko, Maskotka, Koralik i Pinokio.

Uprawa pod osłonami

Pomidory są często uprawiane w tunelach i szklarniach. Taka uprawa pozwala na wcześniejszy zbiór owoców. Rozsadę do niej przygotowujemy tak samo, jak do uprawy pod gołym niebem. Nasiona na rozsadę do tunelu czy szklarni możemy wysiać nieco wcześniej - w pierwszej dekadzie marca - w tym terminie najlepiej, żeby nasiona były siane od razu do doniczek, bez etapu pikowania. Zabiegi pielęgnacyjne i warunki uprawy są podobne do uprawy polowej. Uprawa pod osłonami ma tę zaletę, że chroni pomidory przed szkodnikami. Jest również korzystna dlatego, że rośliny w tunelu czy szklarni nie są narażone na opady deszczu, a jak wiemy moczenie pomidorów źle na nie wpływa i przyczynia się do rozwoju chorób grzybowych. Należy jednak zwrócić uwagę na to, by wilgotność powietrza w tunelu nie była zbyt wysoka, ponieważ nie jest to korzystne dla pomidorów. Trzeba więc pamiętać o częstym wietrzeniu.

W uprawie pod osłonami powinno się również przestrzegać zasad zmianowania, co często jest ignorowane i pomidory uprawiane są przez wiele lat w tym samym miejscu. Nie jest to jednak korzystne, gdyż rośliny mogą dobrze rosnąć i dawać duże plony przez pierwsze dwa - trzy lata, ale z czasem w glebie gromadzi się zbyt dużo chorobotwórczych substancji, które w kolejnych latach mogą stać się przyczyną niepowodzeń w uprawie. Warto więc stosować zmianowanie również w szklarniach i tunelach. Dobrze jest również uprawiać przedplony i poplony, na przykład wiosenne i jesienne odmiany rzodkiewki i sałaty.

Jeśli w tunelu uprawiamy tylko jeden lub dwa gatunki warzyw i nie mamy możliwości zmianowania, możemy poszukać innych rozwiązań. Możemy przenieść co kilka lat tunel w inne miejsce lub wymienić w nim ziemię na głębokość około 20-25 cm. Można odizolować grunt grubszą folią, a uprawę prowadzić w ustawionych foliowych pierścieniach z podłożem. Można również jesienią zastosować chemiczne odkażanie gleby.

Pielęgnacja

Okrywanie agrowłókniną

Rośliny okrywamy w przypadku wystąpienia późnowiosennych przymrozków, gdyż pomidory są nie bardzo wrażliwe.

Ściółkowanie

Ściółkowanie wpływa korzystnie na pomidory. Ściółkować możemy czarną agrowłókniną lub agrotkaniną, która uniemożliwia wzrost chwastom, zmniejsza straty wody z gleby, a także uniemożliwia stykanie się liści i owoców z powierzchnią ziemi, co dobrze wpływa na jakość plonu. Pomidory możemy ściółkować również korą. Ściółkę najlepiej rozłożyć w końcu maja lub czerwcu, gdy ogrzeje się gleba.

Odchwaszczanie

Jeśli nie ściółkujemy grządek, należy regularnie odchwaszczać je ręcznie lub za pomocą motyczki lub pazurków. Możemy też użyć kultywatora, który dodatkowo spulchni nam glebę.

Podlewanie

Pomidory są najbardziej wrażliwe na niedobór wody po posadzeniu rozsady do gruntu oraz w okresie wiązania i dorastania owoców, zwykle od końca czerwca do połowy sierpnia. Lepiej podlewać je rzadziej, raz na tydzień, a dużą ilością wody. Gleba powinna być wilgotna do głębokości 20 cm. Należy unikać moczenia całych roślin, gdyż zwiększa to niebezpieczeństwo rozwoju chorób grzybowych. Woda do podlewania powinna mieć temperaturę przynajmniej 14°C. W drugiej połowie sierpnia przestajemy podlewać pomidory, które mamy zamiar przeznaczyć na przetwory. Jeśli tego nie zrobimy, może pogorszyć się ich jakość.

Przycinanie pędów

Ma na celu ograniczenie wzrostu masy wegetatywnej, stosowane jest zwykle u odmian silnie rosnących. Usuwamy część pędów i liści niepotrzebnych z punktu widzenia zdolności do owocowania, a także te z objawami chorób oraz stare i podsychające. Pędy tniemy za pomocą sekatora tak, aby pozostawić na roślinie te najsilniejsze. Wysokie odmiany pomidorów prowadzi się zwykle na 1-2 pędy, rzadziej na 3. Przy prowadzeniu roślin na jeden pęd usuwa się wszystkie pędy wyrastające z końców liści, a na dwa pędy jako drugi pozostawia się ten wyrastający bezpośrednio pod pierwszym gronem. Prowadząc pomidora na trzy pędy, jako trzeci pozostawiamy najsilniejszy pęd odziomkowy, tworzący się w kącie pierwszego liścia, tuż przy gruncie. Ponowne cięcie przeprowadza się 2-3 tygodnie później, usuwając pędy boczne, wyrastające z kątów liści. Należy usuwać je, kiedy są małe (2-3 cm), by nie osłabić wzrostu roślin, są one wtedy delikatne i można robić to ręcznie. Po zawiązaniu ostatniego grona kwiatowego krzaki pomidorów ogławiamy, czyli usuwamy wierzchołek pędu głównego oraz bocznych, pozostawiając przy tym trzy liście nad ostatnim gronem kwiatowym. Rośliny prowadzone na jeden pęd ogławia się po wytworzeniu 5-6 gron owoców. Prowadzone na 2-3 pędy, gdy na każdym pędzie wytworzą się po 2-3 grona. Jeśli chcemy przyspieszyć dojrzewanie owoców na pierwszych gronach, w fazie żółtego owocu usuwamy pod tymi gronami dolne liście.

Podpory do pędów

Wiele odmian pomidorów rośnie wysoko i rodzi duże, ciężkie owoce. Odmiany te wymagają stosowania podpór. Do tego celu użyć możemy drewnianych listewek lub palików. Dobre będą też grubsze patyczki bambusowe. Podpory muszą być dostosowane do wielkości i ciężaru rośliny, zwykle mają długość 140-200 cm, z czego około 60 cm zagłębiamy w ziemi. Wbijamy je po północnej stronie, najlepiej zaraz po posadzeniu sadzonek, bo później trzeba bardzo uważać, by nie uszkodzić systemu korzeniowego rośliny.

Podwiązywanie pędów

Podwiązywanie rozpoczynamy wtedy, gdy zaobserwujemy, że pędy roślin są na tyle długie, że mogą zostać wyłamane przez wiatr, zwykle 3-4 tygodnie po posadzeniu. Tkanki pomidorów są bardzo delikatne, do podwiązywania używajmy więc miękkiego sznurka. W trakcie sezonu konieczne jest zwykle powtarzanie podwiązywania 3-4 razy, w miarę wzrostu pędów.

Nawożenie

Pomidory mają wysokie wymagania pokarmowe. Dla właściwego rozwoju pomidora, obok podstawowych składników pokarmowych, jakimi są azot, fosfor i potas, duże znaczenie mają również wapń i magnez. Pamiętajmy, że stosując każdy rodzaj nawozu, zawsze należy dokładnie wymieszać go z wierzchnią warstwą gleby za pomocą wideł lub szpadla.

pH gleby

Pomidor lubi gleby lekko kwaśne, o pH 5,5 - 6,5. Przed uprawą należy zbadać odczyn gleby za pomocą kwasomierza i w razie konieczności glebę zakwasić za pomocą nawozu (np. siarczan amonu), kwaśnego torfu, zmielonej kory z drzew iglastych lub odkwasić glebę stosując nawozy wapniowe w postaci granulowanej o wolnym działaniu lub pylistej o szybkim działaniu.

Wapno nawozowe granulowane

Wapno nawozowe pyliste

Nawóz zakwaszający glebę

Nawozy organiczne

• obornik przekompostowany - pomidory uprawiamy w drugim lub trzecim roku po oborniku
• obornik suszony lub granulowany
• kompost
• wermikompost
• nawozy zielone

Obornik granulowany Bydlęcy

Humus active do upraw działkowych

Biohumus extra do warzyw

Nawozy mineralne

Możemy stosować je przed siewem lub pogłównie.

Jednoskładnikowe

Najlepiej stosować je na podstawie zawartości składników pokarmowych (mikro- i makroelementy) w glebie. Tak aby dostarczyć tego składnika, którego aktualnie brakuje dla danej rośliny. Wykonujemy w tym celu analizę chemiczną gleby.

Wieloskładnikowe

Pomidory należą do roślin tylko częściowo tolerujących chlorki, najlepiej więc stosować nawozy ich nie zawierające. Są za to siarkolubne, więc należy stosować nawozy zawierające siarkę. Na rynku ogrodniczym są dostępne nawozy przeznaczone specjalnie dla pomidorów, o odpowiednio dla nich dobranych składnikach - warto z nich skorzystać.

Nawóz do pomidorów

Wieloskładnikowy nawóz do pomidorów

Interwencyjny nawóz do pomidorów

Zbiór i przechowywanie

Zbiór pomidorów rozpoczyna się zwykle w lipcu. Można zbierać je w różnych fazach dojrzałości (zielone, ale wyrośnięte, zapalone, dojrzałe). Zbiór owoców zapalonych (czyli częściowo wybarwionych) przyspiesza dojrzewanie i dorastanie owoców, które pozostały na krzakach. Do bezpośredniego spożycia zbieramy pomidory dojrzałe. W sezonie owocowania zbieramy je zwykle co 3-5 dni. Te przeznaczone na przetwory powinny być przerobione w dniu zbioru lub na drugi dzień, bo wtedy są najlepszej jakości. Najlepiej zbierać owoce w dni pogodne, są wtedy suche. Wszystkie owoce należy zebrać przed nadejściem jesiennych przymrozków. Owoce wyrośnięte, ale jeszcze zielone, można przechowywać w temperaturze 12-13 °C i wilgotności około 90% przez około 4-6 tygodni, w tych warunkach powinny powoli dojrzeć. Owoce dojrzałe możemy przechowywać do siedmiu dni, w temperaturze 8-12 °C. Nie należy pomidorów przechowywać w lodówce, bo może to spowodować ich przemrożenie (temperatury poniżej 7°C nie sprzyjają pomidorom).

Choroby i szkodniki

Pomidory są porażane przez wiele patogenów i uszkadzana przez szkodniki specyficzne tylko dla tego gatunku, jak również przez te atakujące inne warzywa, na przykład ziemniaki. Możemy ograniczyć ich występowanie stosując zmianowanie, uprawę współrzędną lub, jeśli mamy taką możliwość, prowadząc uprawę pod osłonami. Jeśli się pojawią, zwalczać je możemy za pomocą różnych środków naturalnych i chemicznych, zawsze stosując się do zaleceń na etykiecie. Do chorób i szkodników pomidora zaliczamy:

Choroby (środki grzybobójcze):

• korkowatość korzeni
• fuzarioza zgorzelowa
• zgorzel siewek (środki do zwalczania: Zaprawa Nasienna T 75 DS/WS)
• alternarioza (środki do zwalczania: Acrobat MZ 69 WG, Amistar 250 SC, Cabrio Duo 112 EC, Polyram 70 WG,Revus 250 SC, Ridomil Gold MZ Pepite 67,8 WG, Signum 33 WG, Arastar 250 SC, Ascom 250 SC, Atol 250 SC,Dobromir Top 250 SC, Gwarant 500 SC, Mirador 250 SC, Sammisto 250 SC, Scorpion 325 SC, Serenade ASO,Starami 250 SC, Strobi 250 SC, Atos 250 SC, Delphin 69 WG, Ekonom Duo 72,5 WP, Ekonom MC 72,5 WP,Elektra MZ WG, Fantic M WP, Helm-Cymi 72,5 WP, Penncozeb 80 WP, Profilux 72,5 WP, Tanos 50 WG, Twist 50 WG, Vondozeb 75 WG)
• zgorzel podstawy łodyg
• szara pleśń (środki do zwalczania: Rovral Aquaflo 500 SC, Signum 33 WG, Switch 62,5 WG, Amistar Opti 480 SC, Dymas, Serenade ASO, Arastar Duo 480 SC, Arastar Twin 480 SC, Tanos 50 WG, Twist 50 WG)
• fuzarioza zgorzelowa
• zgnilizna pierścieniowa
• bakteryjna nekroza rdzenia łodyg
• rak bakteryjny
• wertycylioza
• brunatna plamistość liści (środki do zwalczania: Topsin M 500 SC, Scorpion 325 SC)
• zaraza ziemniaka (środki do zwalczania: Acrobat MZ 69 WG, Amistar 250 SC, Cabrio Duo 112 EC, Miedzian 50 WP, Miedzian Extra 350 SC, Polyram 70 WG, Revus 250 SC, Ridomil Gold MZ Pepite 67,8 WG, Signum 33 WG, Amistar Opti 480 SC, Arastar 250 SC, Ascom 250 SC, Atol 250 SC, Dobromir Top 250 SC, Gwarant 500 SC, Mirador 250 SC, Sammisto 250 SC, Scorpion 325 SC, Starami 250 SC, Strobi 250 SC, Arastar Duo 480 SC,Arastar Twin 480 SC, Armetil M 72 WP, Atos 250 SC, Curzate Top 72,5 WG, Delphin 69 WG, Ekonom 72 WP,Ekonom Duo 72,5 WP, Ekonom MC 72,5 WP, Ekonom MM 72 WP, Elektra MZ WG, Fantic M WP, Helm-Cymi 72,5 WP, Konkret Mega 72 WP, Kursor 72,5 WG, Penncozeb 80 WP, Planet 72 WP, Profilux 72,5 WP, Rywal 72 WP, Solace M 72,5 WG, Tanos 50 WG, Twist 50 WG, Vondozeb 75 WG)
• antraknoza owoców (środki do zwalczania: Acrobat MZ 69 WG, Delphin 69 WG, Elektra MZ WG)
• bakteryjna cętkowatość (środki do zwalczania: Miedzian 50 WP, Miedzian Extra 350 SC, Vaxiplant SL)
• mozaika ogórka
• smugowatość ziemniaka
• gnicie korzeni
• brunatna zgnilizna owoców
• mączniak prawdziwy (środki do zwalczania: Nimrod 250 EC, Scorpion 325 SC)
• septorioza

Szkodniki (środki owadobójcze):

• turkuć podjadek
• osiewniki
• rolnice
• pchełka ziemniaczana
• stonka ziemniaczana (środki do zwalczania: Bulldock 025 EC, Tekapo 025 EC, Patriot 100 EC, Decis Mega 50 EW)
• ślimak pomrownik polny
• rolnice
• mszyca brzoskwiniowa (środki do zwalczania: Mospilan 20 SP, Miros 20 SP)
• mszyca ziemniaczana smugowa (środki do zwalczania: Mospilan 20 SP, Miros 20 SP)
• mątwik ziemniaczany
• guzak północny
• mątwik agresywny
• rolnice
• pędraki
• drutowce
• słonecznica orężówka (środki do zwalczania: Affirm 095 SG)
• mączlik szklarniowy (środki do zwalczania: Kohinor 200 SL, Mospilan 20 SP, Miros 20 SP)
• wciornastek zachodni (środki do zwalczania: Mospilan 20 SP, SpinTor 240 SC, Miros 20 SP)
• wciornastek tytoniowiec (środki do zwalczania: Mospilan 20 SP, Miros 20 SP)
• przędziorek chmielowiec (środki do zwalczania: Ortus 05 SC)
• przędziorek szklarniowiec
• mszyca szklarniowa wielożerna (środki do zwalczania: Mospilan 20 SP, Miros 20 SP)
• mszyca ziemniaczana średnia (środki do zwalczania: Mospilan 20 SP, Miros 20 SP)
• miniarki (środki do zwalczania: Mospilan 20 SP, Miros 20 SP)
• skośnik pomidorowy

http://abc-ogrodnictwa.pl/warzywny-uprawa-pomidor

Uprawiamy pomidory gruntowe ekologicznie - cz. I

Pomidor to jedno z najważniejszych warzyw w naszym codziennym jadłospisie. Dorodne czerwone lub złociste owoce z krzaczków pomidorowych chętnie spożywamy na świeżo lub w różnorakich przetworach. I oczywiście te z własnego ogrodu smakują najlepiej, choć  kto próbował ich uprawy wie, że nie są roślinami najłatwiejszymi w pielęgnacji. Przodkowie naszych pomidorów uprawnych wywodzą się z Ameryki Południowej, z Peru, i być może dlatego trudno tym warzywom przystosować się do naszego klimatu. Całkowicie nieodporne na mróz i chłody, źle reagują także na zbyt częste opady, a wilgoć na liściach często prowadzi do rozwoju chorób grzybowych. Aby zwiększyć szanse na dobre zbiory pomidorów gruntowych bez zastosowania chemii trzeba trzymać się ściśle poniższych zasad:

Przygotowanie gleby i zasady sadzenia pomidorów

Pomidory są roślinami ciepłolubnymi, kochają pełne słońce i wysokie temperatury. Powinny rosnąć w miejscu całkowicie nasłonecznionym i przewiewnym, aby szkodliwa dla liści wilgoć pochodząca z opadów lub rosy odparowywała jak najszybciej. Nie można sadzić ich zbyt gęsto. W zależności od pokroju i siły wzrostu sadzimy je w rozstawie około 50x50 cm (pomidory karłowe) lub 50x80 cm (pomidory wysokie). Odległości między roślinami mają też znaczenie ze względu na zabiegi pielęgnacyjne – do każdej rośliny powinniśmy mieć swobodny dostęp.

Pomidory są roślinami żarłocznymi. Potrzebują próchnicznego, ale przepuszczalnego podłoża, głęboko uprawionego, o odczynie lekko kwaśnym. Przy ich uprawie bardzo ważne jest stosowanie płodozmianu i to nie tylko ze względu na zasobność gleby, ale przez patogeny, które porażają korzenie i liście pomidorów. Jeśli mamy wystarczająco dużo miejsca w ogrodzie, na tym samym stanowisku nie sadźmy pomidorów częściej niż co trzy – cztery lata.

Glebę pod pomidory możemy przygotować już jesienią, przekopując ją z obornikiem, ale najlepiej uczynić to wczesną wiosną dodając sporą dawkę kompostu lub przekompostowanego obornika – obydwa nawozy mieszamy z wierzchnią warstwą ziemi – wiosenne nawożenie sprawi, że substancje odżywcze nie ulegną wypłukaniu w okresie jesienno-zimowym.

Sadzenie pomidorów do gruntu rozpoczynamy po 15 maja – gdy ustanie ryzyko wiosennych przymrozków. W przypadku anomalii pogodowych, kiedy mrozy pojawią się jeszcze później, konieczne jest staranne przykrycie sadzonek – w przeciwnym wypadku rośliny zostaną całkowicie zniszczone.

   

   

Rozsadę delikatnie wyjmujemy z doniczek i przesadzamy do przygotowanych dołków. Bryłę korzeniową obsypujemy ziemią i niezbyt mocno uciskamy.

Do sadzenia wybieramy tylko zdrowe i silne sadzonki – regeneracja słabszych roślin po posadzeniu może się oczywiście udać, ale zajmie czas i opóźni zbiory. Wysadzanie roślin z oznakami choroby to niestety całkowity brak szans na uzyskanie plonów. Młode pomidorki sadzimy na głębokość, na jakiej rosły do tej pory lub nieco głębiej, kształtując wokół pędu wgłębienie, które ułatwi podlewanie w okresach suszy.

Podwiązywanie pomidorów

Pomidory uprawne to rośliny udomowione, wyselekcjonowane ze względu na wielkość, smak i obfitość owoców. Wiele odmian rodzących wspaniałe owoce nie jest w stanie utrzymać ich na swoich wiotkich pędach. Standardowym zabiegiem pielęgnacyjnym w uprawie pomidorów jest dostarczanie im odpowiednich podpór, które są bezwzględnie konieczne dla roślin wysokopiennych i  wiotkołodygowych. Podpory do pomidorów muszą być dostosowane do przewidywanej wysokości roślin i ciężaru owoców. Paliki powinny mieć od 1 do 2m długości (pamiętajmy o tej części podpory, którą zakopiemy w gruncie dla stabilizacji). Rozmieszczamy je bezpośrednio po posadzeniu roślin, ponieważ wtedy mamy największe szanse na zachowanie systemu korzeniowego bez uszkodzeń.

Podwiązywanie rozpoczynamy około 1 miesiąc od posadzenia lub gdy zaobserwujemy, że pędy roślin są na tyle długie, że mogą zostać wyłamane przez wiatr. Ponieważ tkanki pomidorów są bardzo delikatne, używamy miękkiego sznurka lub długich ścinków wydzieranych z miękkiego materiału, które nie uszkodzą rośliny. Podwiązywanie kontynuujemy do czasu zakończenia wzrostu roślin (samoczynnego lub poprzez uszczyknięcie wierzchołka w przypadku pomidorów stale rosnących) – zwykle nie później, niż w połowie sierpnia.

Przycinanie pędów

Przycinanie pomidorów ma na celu usunięcie pędów niepotrzebnych z punktu widzenia zdolności do owocowania lub fragmentów rośliny z objawami chorób (np. dolnych liści, które najbardziej są narażone na wilgoć). Przycinając pomidory dla powiększenia plonów zmuszamy roślinę do przekazywania składników odżywczych do tych pędów, gdzie zawiązały się owoce, bez straty energii na elementy „niepotrzebne”. W zależności od pokroju i sposobu prowadzenia pomidora (na jeden, dwa lub trzy pędy) usuwamy wszystkie pozostałe, nawet te z widocznymi pąkami kwiatowymi). W zależności od siły wzrostu rośliny pozostawiamy od 3 do 5-7 gron owoców w przypadku pomidorów wielkoowocowych lub więcej, jeśli posadziliśmy pomidory drobnoowocowe. Ograniczenie liczby zawiązków i obrywanie nowych kwiatów pozwala na szybsze uzyskanie dużych i dojrzałych owoców.

Zbędne pędy pomidorów najlepiej wyłamywać ręcznie, gdy są jesz bardzo małe (trzeba to robić systematycznie). Jeśli stosujemy narzędzia, należy bezwzględnie zadbać o ich czystość, aby nie przenosić ewentualnych chorób.

 

http://naogrodowej.pl/artykul,Uprawiamy_pomidory_gruntowe_ekologicznie_-_cz__I,512?PHPSESSID=g9smsfbnchi1p8rv1p8mgces97

Pomidory - jakie odmiany warto mieć w warzywniku

Pomidory w ogrodzie to wspaniały pomysł i sporo pracy. Od czego zacząć? Oczywiście od wyboru odmian.

Po pierwsze zastanówmy się, jak chcemy zużytkować ogrodowe pomidory. Jeśli mają być do bezpośredniego spożycia, to najbardziej interesuje nas ich wygląd i smak. Dostępne obecnie odmiany wykształcają owoce o zróżnicowanym kształcie i kolorystyce. Najbardziej popularna barwa pomidorów to oczywiście czerwień, ale w sprzedaży występują także nasiona odmian żółtych, pomarańczowych czy paskowanych. Pod względem wielkości owoców możemy wybierać od drobnych, 20-30gramowych pomidorów czereśniowych (koktajlowych) po ogromne, mięsiste pomidory osiągające wagę nawet powyżej 500g (np. niektóre odmiany malinowe). Pomidory o drobniejszych owocach mają zwykle delikatniejszą skórkę i wspaniale prezentują się nie tylko na półmisku, ale również na warzywnej grządce, ponieważ liczne owoce zebrane są w dekoracyjne grona. Te pomidory możemy także z powodzeniem uprawiać w donicach i przeznaczyć do dekoracji tarasów czy balkonów. Pomidory sadzone na przetwory nie muszą być piękne, ale powinny mieć zwarte owoce o dużej zawartości miąższu.

Po drugie oceńmy, jak wiele czasu możemy przeznaczyć na ich uprawę. Nie wszystkie odmiany wymagają równie troskliwej pielęgnacji. Najmniej uwagi potrzebują  pomidory sztywnołodygowe, które samodzielnie utrzymują ciężar dojrzewających owoców. Są to często odmiany karłowe „samokończące”, czyli dorastające  tylko do określonej wysokości. Ich przeciwieństwem są wiotkołodygowe pomidory rosnące przez cały okres wegetacji. Te rośliny wymagają solidnych podpór, systematycznego podwiązywania oraz kontrolowania siły wzrostu poprzez obrywanie wierzchołków pędów.

Najwcześniejsze odmiany pomidorów gruntowych potrzebują około 55 dni (od momentu wysadzenia sadzonki) na wykształcenie pierwszych dojrzałych owoców, a więc na pomidory z ogrodu przydomowego możemy liczyć najwcześniej w połowie lipca. Z reguły jednak to sierpień i początek września stanowią okres największych zbiorów. Pomidory samokończące owocują w krótszym okresie, natomiast odmiany o ciągłym typie wzrostu cały czas wykształcają kwiaty i zawiązują owoce. Dzięki temu zapewniają plony w dłuższym czasie – ale należy pamiętać o usunięciu nadmiaru pędów i kwiatów, bo rośliny nie poradzą sobie z wykarmieniem zbyt dużej ilości owoców.

Najciekawsze odmiany gruntowe do bezpośredniego spożycia:

Wielkoowocowe:

Oxheart (Bawole serce) – odmiana malinowa,  wiotkołodygowa, wysoka, wymaga cięcia i prowadzenia przy palikach. Pomidory bardzo duże (do 500g) i wyjątkowo smaczne, średnio wczesny okres dojrzewania owoców. Uprawa tej odmiany wymaga nieco doświadczenia ogrodniczego.

Malinowy Henryka F1 – odmiana malinowa, wysoka, wymaga palikowania. Owoce o masie około 200g, bardzo smaczne, okres dojrzewania średnio późny. Rośliny tolerancyjne wobec zarazy ziemniaczanej i niekorzystnych warunków środowiska.

Maliniak – odmiana malinowa dla zapracowanych. Rośliny sztywnołodygowe, karłowe, nie wymagają palikowania. Owoce niezbyt duże (do 100g), ale smaczne.

Red Pear – odmiana o ciekawych, żebrowanych owocach w kształcie sakiewek,  silnie rosnąca, wysoka – wymaga palikowania. Owoce ważą około 250 g, miąższ mięsisty, smaczny.

Drobnoowocowe:

Pokusa – wczesna odmiana o czerwonych owocach typu cherry (10-20g). Rośliny wiotkołodygowe o ciągłym typie wzrostu wymagają przycinania i palikowania. Odmiana wykształca dekoracyjne, długie grona drobnych owoców, które dobrze smakują i ładnie prezentują się jako dodatek do potraw.

Maskotka – odmiana o niewielkich czerwonych owocach (30-40g) – świetnie nadająca się do uprawy w pojemnikach. Rośliny karłowe, samokończące, wiotkołodygowe silnie się rozkrzewiają. Wytwarzają dużą liczbę drobnych, wyśmienitych w smaku pomidorków.

Koralik – odmiana o niewielkich, kulistych owocach. Roślina wiotkołodygowa, dość wysoka, samokończąca. Odmiana odporna na niekorzystne warunki środowiskowe.

 

Ola Polka – odmiana o żółtych, drobnych owocach (30-50 g), sztywnołodygowa, karłowa – nie musi być palikowana, sprawdza się w uprawie doniczkowej.

Wśród rynkowych drobnoowocowych ciekawostek należy jeszcze wymienić odmianę Black Cherry (owoce o czerwono-brązowym miąższu),Tigerella (owoce paskowane, czerwono-zielone),  czy np. Yellow Pearshaped (żółte pomidorki przypominające w kształcie gruszkę).  Wszystkie są bardzo dekoracyjne zarówno na grządce, jak i na talerzu.

Wybrane odmiany gruntowe na przetwory, które cenimy za dobry smak, odporność na choroby i plenność. 

Rumba Ożarowska  - wczesna odmiana karłowa, wiotkołodygowa, samokończąca. Owoce o masie około 100g, miąższ smaczny, zwarty. Rośliny tolerancyjne na choroby.

Samuraj – bardzo plenna odmiana o średnich owocach (ok. 120 g). Rośliny samokończące, sztywnołodygowe. Owoce czerwone, smaczne.

Koneser F1 – odmiana wczesna, bardzo plenna, tolerancyjna wobec niskiej temperatury i chorób grzybowych. Owoce duże (120g), czerwone.  Rośliny karłowe o średniej sile wzrostu.

Tzw. odmiany na przetwory dobrze smakują także w bezpośrednim spożyciu - ogromne znaczenie ma przecież uprawa gruntowa w promieniach słońca. W bezpośredniej konsumpcji można mieć co najwyżej zastrzeżenia do niezbyt spektakularnego wyglądu tych pomidorów (zwykłe, okrągłe czerwone) i grubej skórki, która jest atutem w czasie transportu do przetwórni, natomiast wadą na talerzu.

http://naogrodowej.pl/artykul,Pomidory_-_jakie_odmiany_warto_miec_w_warzywniku,353

Odmiany pomidorów koktajlowych w uprawie gruntowej

Pomidorki koktajlowe świetnie zastępują zwykłe pomidory, szczególnie jeśli zjadamy je na surowo. Gdy pojawią się na stole, to zawsze zapewniają ucztę nie tylko dla podniebienia, ale również dla oczu. Hodowcy prześcigają się w tworzeniu nowych, ciekawych odmian. Na rynku nasion corocznie można też nabyć sprawdzone, starsze odmiany. Jak zawsze, wiosną rodzi się dylemat, które odmiany wybrać, które najlepiej sprawdzą się w uprawie i będą wyśmienicie smakowały. W tym roku przetestowałam kilka odmian, pomidorki posadziłam w warzywniku pod gołym niebem. Ziemię piaszczystą i przepuszczalną, zaprawiłam wiosną przekompostowanym obornikiem i więcej nawozów nie stosowałam. Podlewałam kilka razy w lipcu i na początku sierpnia, starając się omijać liście roślin. Pomidorki doniczkowe posadziłam zarówno w gruncie jak i w pojemnikach.

Pomidor koktajlowy wysoki RADANA to mój tegoroczny zdecydowany faworyt. Pomidorki są w kształcie małych gruszek, rosną zebrane w grona po kilkadziesiąt sztuk. Smakują wyśmienicie … pomidorowo – nie są zbyt słodkie (jak np. Sungold) ani zbyt wytrawne. Skórka delikatna, piętka prawie niewyczuwalna. Rośliny rosną bujnie, tworzą silne krzewy o grubych pędach. Wymagają wysokich podpór i sporo miejsca. Odmiana dekoracyjna, nie tylko na talerzu, ale również na rabacie.

Pomidor koktajlowy wysoki MIRABELL to mistrz świata w zawiązywaniu owoców. Na jednym wiechowatym gronie wyrasta chyba z setka kwiatów, które stopniowo zakwitają i zawiązują owoce. Owoce kształtem i cytrynowym kolorem przypominają mirabelki, ale są od nich drobniejsze. Odmiana rośnie silnie i potrzebuje dobrego podparcia, a także sporo miejsca, aby grona pomidorków nie były stłoczone i mogły swobodnie rosnąć. Odmiana dekoracyjna, nie tylko na talerzu, ale również na rabacie.

Pomidor koktajlowy wysoki SUNGOLD – rośnie szybko, wysoko i zawiązuje sporo gron od kilkunastu do nawet około 30 owoców. Pomidorki w pomarańczowym kolorze są wyjątkowo słodkie – czasami wydają się za słodkie na warzywną przekąskę np. do mięs. Ale zerwane wprost z krzaka są wyśmienite. Może tylko skórka mogłaby być nieco delikatniejsza. Odmiana wymaga wysokich podpór – nawet do 2 m i poskromnienia wzrostu, szczególnie w uprawie gruntowej – ponieważ owoce zawiązane w drugiej połowie lata nie zdążą dojrzeć.

Pomidor koktajlowy wysoki CHICCO ROSSO – bardzo plenny, wręcz obsypany podłużnymi gronami drobnych, czerwonych, okrągłych owoców. I rośnie również bez opamiętania – potrzebne są podpory nawet do 2 m. Oczywiście wierzchołki pędów od początku sierpnia warto już przycinać – owocom zawiązanym od połowy sierpnia trudno już będzie dojrzeć w uprawie gruntowej. Pomidorki smaczne i dekoracyjne.

Pomidor koktajlowy GARTENPERLE – to bardzo plenna odmiana pomidora pojemnikowego o gęstym, krzaczastym pokroju. Gałązki są dość długie (ok. 30 – 40 cm) i wiotkie, dlatego polecałabym tę odmianę do uprawy w wiszących koszach albo w wysokich donicach – wtedy pędy mogą swobodnie zwisać. Owoce okrągłe lub owalne w kolorze i o smaku malinowym (!), bardzo dobre. W gruncie tę odmianę uprawia się trudno, ponieważ pędy prawie płożą się po ziemi i bardzo trudno uchronić je od kontaktu z wilgotnym podłożem. W doniczce natomiast pomidorki rosną bardzo dobrze, choć jak wszystkie warzywa w uprawie pojemnikowej wymagają specjalnej uwagi.

Pomidor koktajlowy VENUS – niska odmiana o zwartym pokroju – osiąga około 30 cm wysokości i tworzy krótkie grona niewielkich, okrągłych pomidorków. W opisie producenta pomidorki powinny być pomarańczowe – u mnie były intensywnie żółte, umiarkowanie smaczne. Rośliny wyglądają bardzo dekoracyjnie i nadają się do najmniejszych ogródków tarasowo – balkonowych. W ogrodzie, posadzone przy wysokich odmianach, wyglądają jak pomidorowe maskotki.

Ze wszystkich opisanych odmian w uprawie gruntowej, bez oprysków i nawożenia mineralnego udało mi się zebrać dość obfite plony, oczywiście adekwatne do pokroju i siły wzrostu rośliny. W trzeciej dekadzie sierpnia, wraz z ochłodzeniem i zwiększonymi opadami deszczu, na większości roślin pojawiły się jednak oznaki chorób grzybowych – delikatne i wrażliwe pomidory nie radzą sobie w trudniejszych warunkach pogodowych bez ochrony chemicznej. Te owoce, które zdążyły dojrzeć były pyszne i zdrowe i chociaż plonowanie nie trwało zbyt długo, to miałam pewność, że moje pomidory to pełnowartościowe warzywa bez dodatku środków chemicznych.

Więcej o odmianach pomidorów do uprawy gruntowej znajdziesz tutaj.