Arcydzięgiel

Charakterystyka rośliny

• pokrój: wzniesiony
• wysokość: do 2,5 m
• kwiaty: niepozorne
• kolor kwiatów: zielonkawe, żółte
• okres kwitnienia: V, VIII
• zapach: kwiaty, liście
• przydatność do spożycia: korzenie, owoce
• gleba: żyzna
• odczyn gleby: zasadowa
• wilgotność: gleba stale wilgotna
• stanowisko: cień, słońce
• zastosowanie: ogrody przydomowe, pojedynczo, roślina lecznicza, w grupie

Arcydzięgiel litwor, należący do rodziny selerowatych (Apiaceae), to roślina wieloletnia osiągająca wysokość 2,5 m, objęta w Polsce ochroną gatunkową. Może być uprawiana zarówno na stanowiskach słonecznych, jak i zacienionych, ma jednak duże wymagania glebowe.
W pierwszym roku uprawy zioło wytwarza rozetę pojedynczych, pierzastych liści, w drugim rozwija długie, rozgałęzione łodygi z pędami kwiatostanowymi – baldachimami o żółtawozielonej barwie. Kwitnie od maja do czerwca. Owocemarcydzięgla jest rozłupnia, składająca się z dwóch płaskich rozłupek.

Preferuje gleby żyzne, przepuszczalne i dość wilgotne. Można je uprawiać z nasion wysiewanych wprost do gruntu (koniec lipca, sierpień). Nasion nie przykrywa się, a jedynie ugniata lekko glebę po posianiu.

Główne zabiegi pielęgnacyjne to odchwaszczanie i ochrona przed chorobami oraz szkodnikami.

Do potrzeb leczniczych wykorzystuje się korzeń arcydzięgla, zbierany jesienią i suszony w warunkach naturalnych. Ma aromatyczny i początkowo słodki, a potem palący smak. Arcydzięgiel poprawia trawienie i działa wiatropędnie.

Nie pomyl arcydzięgla z barszczem Sosnowskiego!

Arcydzięgiel (Angelica archangelica L., Archangelica officinalis Hoffm.), inaczej dzięgiel litwor, to roślina, której właściwości lecznicze doceniono już w średniowieczu. Ówcześni zakonnicy nazywali arcydzięgiel Zielem Ducha Świętego i zalecali żucie jego korzeni (Radix Archangelicae), które są surowcem leczniczym, w celu osiągnięcia długowieczności. Współczesna fitoterapia poleca stosowanie przetworów z tego zioła (m.in. napary, nalewki) w dolegliwościach układu pokarmowego - jako środek na wrzody, niestrawność czy pobudzenie apetytu. Arcydzięgiel w postaci naparów ukoi także nerwy, a w postaci olejków do nacierania złagodzi bóle reumatyczne czy korzonków. Z kolei płukanki z arcydzięgla sprawdzą się przy włosach przetłuszczających się i z łupieżem. Ponadto arcydzięgiel to w medycynie ludowej metoda leczenia bielactwa i innych chorób skóry.

Arcydzięgiel na problemy żołądkowe

W medycynie naturalnej stosuje się przetwory z korzenia arcydzięgla w przypadku zaburzenia pracy układu pokarmowego. Arcydzięgiel to przede wszystkim sprawdzony sposób na zaburzenia trawienia, gdyż zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i śliny, a także pobudza wydzielanie enzymów trawiennych - pepsyny i pentagastryny - w żołądku. Dzięki temu zwiększa także apetyt, dlatego jest polecany niejadkom.

Inne nazwy arcydzięgla to: angelika, dzięgiel lekarski, dzięgiel wielki, anielskie ziele, archangielski korzeń, anielski korzeń

Ponadto arcydzięgiel złagodzi bóle brzucha i skurcze żołądka, gdyż pochodne furanokumaryny i niektóre składniki olejku eterycznego tego zioła działają rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. Arcydzięgiel sprawdzi się także przy problemach z zaparciami, wzdęciami i odbijaniem.

Z kolei przy wrzodach żołądka stosuje się odwar z korzenia arcydzięgla w połączeniu z naparem z piołunu i szałwii.

SPRAWDŹ >> PRZEPIS na nalewkę arcydzięglową

Arcydzięgiel ukoi nerwy

Arcydzięgiel znalazł zastosowanie także jako środek na zaburzenia na tle nerwowym. Można go stosować przy nerwicach wegetatywnych, w stanach nadmiernego pobudzenia, zwiększonego napięcia nerwowego, uczucia niepokoju czy bezsenności. Współczesna fitoterapia poleca stosowanie tego zioła także w przypadku migren.

Arcydzięgiel na uspokojenie można stosować nie tylko w postaci nalewek. Można także wlać kilka kropli olejku arcydzięglowego do kąpieli – wówczas znieczuli i poprawi ukrwienie skóry.

Arcydzięgiel – przeciwwskazania

Osoby, które wykazują nadwrażliwość na promienie słoneczne, powinny ostrożnie stosować arcydzięgiel, gdyż ma on właściwości fotouczulające. Po jego zastosowaniu i wystawieniu skóry na słońce (nawet na kilka minut) mogą się pojawić miejscowy obrzęk, przekrwienie lub pęcherze.

Przed zastosowaniem arcydzięgla z lekarzem powinny się skontaktować osoby zmagające się ze stanami zapalnymi kłębuszków nerkowych i wyrostka robaczkowego. Również kobiety w ciąży powinny skonsultować specjalistą decyzję o przyjmowaniu tego zioła. Porady lekarskiej lepiej zasięgnąć także w przypadku zastosowania arcydzięgla u dzieci.

Arcydzięgiel – na bóle reumatyczne i nie tylko

Olejek arcydzięglowy stosuje się zewnętrznie, by złagodzić ból korzonków, bóle reumatyczne, nerwobóle i bóle gośćcowe. Wystarczy wetrzeć 10-20 kropli olejku w bolące miejsce. Warto wiedzieć, że zamiast olejku miejscowo można zastosować spirytus arcydzięglowy (Tinctura et Spirytus Archangelicae), który również wykazuje działanie przeciwbólowe.

Poza tym spirytus i olejek arcydzięglowy przyśpieszają ustępowanie zakwasów po wysiłku fizycznym.

Arcydzięgiel na bielactwo i inne choroby skóry

Medycyna ludowa stosuje arcydzięgiel w leczeniu bielactwa. Ksantotoksyna, ksantotoksol, angelicyna i inne pochodne furanokumaryny zawarte w tym ziele zwiększają bowiem wytwarzanie pigmentu melaniny w skórze po ekspozycji na słońce.

Ponadto arcydzięgiel sprawdzi się w przypadku innych chorób skóry, takich jak łuszczyca i trądzik młodzieńczy (zioło wykazuje działanie przeciwbakteryjne). Ponadto olejek arcydzięglowy, stosowany zewnętrznie, złagodzi stany zapalne skóry i swędzenie skóry (np. w przebiegu świerzbu).

Arcydzięgiel – przepis na napar. Dawkowanie arcydzięgla

Wsyp pół łyżki rozdrobnionych korzeni do szklanki i zalej wrzącą wodą (około 200 ml). Pozostaw do naparzenia na 15 minut. Po tym czasie przecedź. Napar można pić po 1/4-1/3 szklanki 2-3 razy dziennie – przed posiłkiem (by wspomóc trawinie) lub po posiłku (jako środek wiatropędny). Napar można spożyć także przed snem - jako środek uspokajający i ułatwiający zasypianie.

Arcydzięgiel oczyści organizm

Arcydzięgiel zwiększa wydzielanie moczu i potu, dzięki czemu ma działanie oczyszczające. W związku z tym arcydzięgiel w postaci naparów poleca się stosować np. po zatruciach alkoholem czy nikotyną.

SPRAWDŹ >> Oczyszczanie organizmu: PRZEPISY na mieszanki ziołowe

Arcydzięgiel na kaszel

Arcydzięgiel działa wykrztuśnie, dlatego współczesna fitoterapia poleca stosowanie tego zioła osobom zmagającym się z kaszlem (a także ze stanami zapalnymi jamy ustnej i gardła) w formie płukanek.

Arcydzięgiel - skutki uboczne

Arcydzięgiel przy przedawkowaniu daje efekt całkowicie odwrotny do zamierzonego - mogą wystąpić nudności, brak apetytu, ból głowy, świąd, niekiedy zaburzenia snu. Dlatego napary czy nalewki należy pić w określonych ilościach.

WARTO WIEDZIEĆ >> ZIOŁA – nadmiar naturalnych preparatów też może szkodzić. Kiedy zioła szkodzą?

Arcydzięgiel – zastosowanie w kosmetyce

Arcydzięgiel sprawdzi się przy włosach przetłuszczających się i z łupieżem. W sklepach można znaleźć szampony do włosów o działaniu przeciwzapalnym i przeciwświądowym, które zawierają wyciągi z tego zioła.

CZYTAJ TEŻ>>Zioła dla urody. Wyciągi ziołowe w kosmetykach

Arcydzięgiel – zastosowanie w kuchni

Arcydzięgiel jest jednym z surowców roślinnych, z którego wytwarza się likiery ziołowe i aromatyczne wódki. W krajach anglosaskich i nordyckich korzeń arcydzięgla stosuje się w celu aromatyzacji piwa (roślina ma gorzko-korzenny smak). Z kolei kandyzowane ogonki liściowe arcydzięgla służą do ozdabiania tortów i ciastek (ze względu na piękny, zielony kolor).

Arcydzięgiel jest pod częściową ochroną

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r.w sprawie ochrony gatunkowej roślin, arcydzięgiel znajduje się na liście gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną częściową. Częściowa ochrona oznacza możliwość zbierania roślin w odpowiednich rejonach lub po otrzymaniu odpowiedniego zezwolenia. W Polsce arcydzięgiel dziko rośnie w Sudetach i Karpatach nad brzegami potoków.

http://m.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/domowa-apteczka/arcydziegiel-litwor-wlasciwosci-lecznicze-i-zastosowanie_38501.html